Kurşun, yer kabuğunda az miktarda bulunan doğal olarak oluşan toksik bir metaldir.
Çevre kirliliğinin önemli kaynakları madencilik, eritme, üretim ve geri dönüşüm faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır.
Kurşuna maruz kalma, kurşunla kirlenmiş toz parçacıklarının veya aerosollerin solunması ve kurşunla kirlenmiş yiyecek, su ve boyaların yutulması yoluyla meydana gelir.
Kurşun, pigmentler, boyalar, lehim, vitray, kurşun kristal cam eşyalar, mühimmat, seramik sırlar, mücevherler, oyuncaklar, sürme ve sindoor gibi bazı geleneksel kozmetiklerde de kullanılır. Kurşun borularla veya kurşun lehimle birleştirilmiş borularla iletilen içme suyu kurşun içerebilir.
Kurşun emilimi, yaş ve fizyolojik durum gibi faktörlerden etkilenir. İnsan vücudunda, kurşunun en büyük yüzdesi böbreğe alınır, bunu karaciğer ve kalp ve beyin gibi diğer yumuşak dokular izler, ancak iskeletteki kurşun, vücut fraksiyonunun çoğunu temsil eder. Sinir sistemi, kurşun zehirlenmesinin en savunmasız hedefidir. Baş ağrısı, dikkat dağınıklığı, sinirlilik, hafıza kaybı ve donukluk, kurşun maruziyetinin merkezi sinir sistemi üzerindeki etkilerinin erken belirtileridir. Hamile kadınların yüksek kurşun seviyelerine maruz kalması düşük, ölü doğum, erken doğum ve düşük doğum ağırlığına neden olabilir. Kurşuna akut maruziyet beyin hasarı, böbrek hasarı ve gastrointestinal hastalıklara neden olurken, kronik maruziyet kan, merkezi sinir sistemi, kan basıncı, böbrekler ve D vitamini metabolizması üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
Kurşunun toksik etkisini gösterdiği başlıca mekanizmalardan biri, kurşunun kalsiyumun etkilerini engelleme veya taklit etme süreçlerdir.Kurşun biyolojik moleküllere bağlanarak işlevlerine müdahale eder ve bunun sonucunda çeşitli enzim aktivitelerini engelleyebilir.
Yapılan çalışmalar kurşunun potansiyel olarak bir insan kanserojeni olarak kabul edildiğini göstermiştir. Kurşun maruziyetinin ayrıca gen mutasyonlarını artırdığı bilinmektedir. İn vitro ve in vivo çalışmalar, kurşun bileşiklerinin DNA sentezi ve onarımının inhibisyonu, oksidatif hasar ve DNA bağlayıcı proteinler ve tümör baskılayıcı proteinlerle etkileşimi içeren çeşitli dolaylı mekanizmalar yoluyla genetik hasara neden olduğunu göstermiştir.
DSÖ, kurşun maruziyetinin klinik yönetimine ilişkin kılavuzlar geliştirmiştir ve kan kurşun konsantrasyonu ≥ 5 µg/dL olan bir bireyde kurşun maruziyetinin kaynağının/kaynaklarının belirlenmesi ve maruziyeti azaltmak ve sonlandırmak için uygun önlemlerin alınmasını önermektedir.
